Đề bài: Phân tích truyện ngắn Số phận con người của Sô-lô-khốp.
Dàn ý mẫu
I. Mở bài
- Tác giả Sô – lô – khốp là nhà văn lớn của nước Nga, được coi là nhà văn hàng đầu của chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa.
- Số phận con người là tác phẩm tiêu biểu cho phong cách của ông, tác phẩm đã cho thấy tính cách kiên cường và lòng nhân ái của con người Nga, nghị lực phi thường của họ để vượt qua những khó khăn.
II. Thân bài
1. Hoàn cảnh của Xô – cô – lốp
- Là một người đàn ông trải qua nhiều đau khổ trong chiến tranh:
+ Bị thương hai lần, bị bắt giam 2 năm trong trại tù binh ở Đức.
+ Sau khi thoát khỏi trại tù binh ở Đức, trở về với hồng quân liên xô, anh lại biết tin vợ và con gái đã mất do bom đạn của bọn phát xít.
+ Niềm hi vọng duy nhất của anh chính là cậu con trai, nhưng đến ngày hồng quân giành chiến thắng cũng là ngày con trai anh bị một tên thiện xạ Đức giết hại.
- Anh trở nên cô độc sau chiến tranh:
+ Không còn quê nhà, không còn nhà, không còn người thân và phải sống nhờ nhà người bạn.
+ Luôn sống trong nỗi thất vọng, cô đơn, luôn như người mất hồn “cặp mắt buồn nguội lạnh lúc nào cũng buồn thê thảm”ngày ngày tìm đến quán rượu, suýt trở thành kẻ nghiện rượu.
- Nhận xét: Xô – cô – lốp là nạn nhân của chiến tranh, chịu nỗi đau cả về thể chất và tinh thần.
2. Cuộc gặp gỡ với bé Va – ni – a và cố gắng vượt qua nỗi đau của Xô – cô – lốp
a. Sự thay đổi của Xô – cô – lốp
- Anh chú ý đến bé Va – ni – a trong những lần gặp tình cờ, qua một số câu hỏi ngẫu nhiên anh biết bé Va – ni – a mồ côi cha me, cha mẹ em đều chết trong bom đạn kẻ thù, em không còn có người thân thíc.
- Một lần gặp, anh quyết định nhận nuôi Va – ni – a vì sự cảm thương. Đây là quyết định mang tính bột phát, xuất phát từ tình yêu thương chân thành, không toan tính.
- Khi đưa đứa trẻ về nhà người bạn, hai vợ chồng họ đều rất vui, “bà chủ múc súp ...nước mắt ròng ròng”. Giọt nước nước mắt của bà là sự xót thương cho cảnh ngộ của chú bé, của Xô – cô – lốp và cho chính bà.
- Bằng bàn tay vụng về của một người đàn ông, Xô – cô – lốp đã chăm sóc bé Va – ni – a một cách yêu thương, ân cần.
- Từ khi có bé Va – ni – a, anh thấy cuộc sống của mình thực sự có ý nghĩa “trở nên êm dịu hơn”. Chú bé Va – ni – a đã trở thành điểm tựa của anh.
- Thế nhưng, anh vẫn luôn day dứt về nỗi đau mất người thân yêu, cùng với việc anh bị tước bằng lái, Xô – cô – lốp quyết định cùng bé Va – ni – a đến nơi khác sống.
- Nhận xét: Tình yêu thương đã khiến con người trước kia trong anh hồi sinh, anh bắt đầu lại với một cuộc sống mới đầy ý nghĩa, ước mơ. Anh dần thoát khỏi nỗi cô đơn, tuyệt vọng. Anh dùng cách.
- Nêu suy nghĩ về số phận con người: cả Xô – cô – lốp và Va – ni – a đều là những nạn nhân của chiến tranh, nhưng hai con người ấy đã nương tựa vào nhau để cùng vượt qua nỗi đau. “Cái gì đang chờ đón họ ở phía trước?”, họ còn phải trải qua nhiều khó khăn hơn nữa để tìm thấy hạnh phúc.
III. Kết bài
- Nghệ thuật đặc sắc: kết cấu truyện lồng trong truyện, xây dựng nhân vật điển hình cho tính cách Nga, con người Nga, chi tiết nghệ thuật độc đáo.
- Qua số phận của Xô – cô – lốp, tác giả đã tố cáo tội ác của chiến tranh phát xít, phản ánh chân thưc cuộc sống của người lính Nga thời hậu chiến từ đó bày tỏ niềm cảm thương trước số phân của họ, đồng thời ngợi ca nghị lực, vẻ đẹp tâm hồn con người Nga.
Bài văn mẫu 1
Sô-lô-khốp nhà văn Nga lỗi lạc, ông được nhận giải thưởng Nô-ben văn học năm 1965. Ông để lại số lượng tác phẩm đồ sộ, những bộ tiểu thuyết lớn và những truyện ngắn hay với cái nhìn chân thực về cuộc sống và chiến tranh. Số phận con người được sáng tác dưới sự chỉ đạo của Đảng cộng sản Liên Xô, khôi phục tinh thần dân chủ, chống sùng bái cá nhân và trong xu thế quan tâm đến số phận con người sau chiến tranh. Tác phẩm của Sô – lô – khốp mang tinh thần thời đại rất rõ nét.
Xô-cô-lốp bị thương, anh bị bắt làm tù binh trong trại tập trung của phát xít Đức với những cực hình vô nhân đạo. Không chỉ vậy anh còn mất đi tất cả người thân, gia đình vì bom đạn phát xít: vợ và hai con gái. Đây có lẽ là nỗi đau đớn lớn nhất cuộc đời anh, những vết thương về thể xác có thể lành theo năm tháng, còn những mất mát, đau thương về tinh thần thi năm tháng cũng không thể chữa lành. Và niềm an ủi duy nhất, cuối cùng cho tầm hồn đầy đau thương ấy là đứa con trai xuất sắc, là đại úy pháo binh, là học sinh học giỏi toán lại bị tên thiện xạ Đức bắn trúng ngay trong khoảnh khắc chiến thắng. Anh phải chôn niềm hi vọng cuối cùng của cuộc đời mình. Bước ra khỏi cuộc chiến, anh không còn lấy một người thân ở bên cạnh, nỗi cô đơn, trống trãi, hụt hẫng bủa vây lấy người đàn ông này.
Bởi vì quá đau thương, anh không dám trở về quê hương. Mảnh đất quê hương gắn với biết bao kỉ niệm đẹp đẽ của anh và gia đình, nếu anh trở về đó, từng mảnh kí ức ùa về, có lẽ anh sẽ không thể sống nổi. Chính vì vậy Xô-cô-lốp lựa chọn cách đến ở nhờ nhà bạn, đề vợi bớt nỗi đau đớn và u buồn. Tại anh anh làm nghề lái xe để mưu sinh và trong những ngày đó anh bắt đầu nghiện rượu, anh tìm đến rượu để quên đi quá khứ, chạy trốn những kí ức đeo bám anh. Nhưng anh càng chạy trốn, càng tìm đến rượu thì quá khứ càng ám ảnh anh bấy nhiêu. Sau đó Xô-cô-lốp bị mất bằng lái, anh thất nghiệp nên đã di chuyển đến một vùng đất khác để sinh sống. Những vết tích mà chiến tranh để lại đã hằn in trên đôi mắt màu tro đượm buồn của anh.
Bé Va-ni-a cũng là một số phận bất hạnh khác, bố mẹ em chết vì bom đạn phát-xít. Va-ni-a trở thành một đứa trẻ mồ côi, không nơi tương tựa, em sống lang thang trên đường phố, cuộc sống hết sức cơ cực “bạ đâu ngủ đấy, ai cho gì thì ăn nấy”. Cả Va-ni-a và Xô-cô-lốp đều là những nạn nhân của chiến tranh phát-xít, họ bị mất gia đình, người thân, sống cuộc đời cô đơn, trơ trọi, nếu thiếu bản lĩnh, nghị lực họ sẽ bị cuộc đời vùi dập.
Số phận đau thương, bất hạnh đã khiến cho hai con người người ấy gặp nhau, bằng tình yêu thương Xô-cô-lốp đã quyết định nhận bé Va-ni-a làm con. Xô-cô-lốp mang hạnh phúc vô bờ bến cho bé Va-ni-a. Em “nhảy chồ lên cổ, hôn vào má vào môi vào trán, như con chim chích ó ríu rít líu lo vang rội cả buồng lái…”. Quyết định ấy không chỉ mang lại niềm vui cho bé Va-ni-a mà còn đem lại sự bình yên, hạnh phúc cho Xô-cô-lốp, sau biết bao nhiêu năm lấy rượu để quên đi, để chìm vào giấc ngủ, thì đây là lần đầu tiên sau nhiều năm anh được ngủ một cách ngon lành… Bằng tình yêu thương, hai con người bị khuyết thiếu tình yêu thương ấy đã bù đắp, mang lại niềm vui, hạnh phúc cho nhau. Anh luôn quan tâm, dành tình yêu thương và sự quan tâm chăm sóc cho Va – ni – a: lấy xà phòng rửa tay trước khi đặt ngồi vào bàn ăn, đưa tới hiệu cắt tóc tắm rửa, chạy ra cửa hàng tạp hóa mua một chiếc quần dạ vào lúc trời đang rất nóng… Bởi khi mang hạnh phúc đến cho Va-ni-a cũng chính là mang lại hạnh phúc cho chính anh.
Không chỉ tình yêu thương, mà cả nghị lực kiên cường đã giúp Xô-cô-lốp vượt lên số phận đầy đau thương của mình. Gia đình anh đều bị bom đạn phát-xít cướp mất tính mạng, chỉ con một mình anh cô độc trong cuộc đời, trái tim đã dần trở nên yếu đuối, chán nản, có những lúc tưởng như bỏ cuộc. Sức khỏe của anh ngày một đi xuống, con tim bỗng nhiên nhói lên, thắt lại giữa ban ngày, khiến anh tối sầm mặt lại. Anh lo lắng rồi một ngày không xa cái chết sẽ đến và anh còn lo hơn cho bé Va-ni-a, anh chết, bé sẽ rơi vào cảnh cô đơn, lang thang, điều này còn làm anh lo lắng gấp bội. Không chỉ vậy, những ám ảnh quá khứ vẫn đeo bám anh, dù đã cố gắng nhưng nó vẫn lẩn khuất hiện về. Hầu như đêm nào anh cũng gặp lại những giấc chiêm bao về vợ con. Tuy nhiên luôn phải giấu diếm, che đậy nỗi đau, không muốn để Va-ni-a nhìn thấy mình khóc, để giữ niềm vui trọn vẹn cho Va- ni- a. Ý chí nghị lực của anh còn thể hiện trong lần anh mất bằng lái, thay vì chán nản, bi quan, than vãn, đổ lỗi cho số phận, anh lại mang đứa con trai của anh đến những vùng đất mới để giải quyết việc trước mắt là mưu sinh bằng nghề nghiệp khác, và cũng là để quên đi nỗi đau quá khứ. Ý chí nghị lực đã giúp anh vượt qua nỗi đau, những trớ trêu của số phận để tiếp tục sống, nuôi dưỡng bé Va-ni-a trưởng thành. Ý chí nghị lực của anh cũng chính là bản tính tiêu biểu của con người Nga.
Tác phẩm dùng lối kể truyện, truyện lồng trong truyện vô cùng đặc sắc. Giúp cho câu chuyện vừa chân thật, vừa dạt dào tình cảm. Đặc biệt với mỗi lối kể sẽ đem đến những hiểu quả khác nhau. Khi Xô-cô-lốp kể chuyện giọng điệu, ngôn ngữ sẽ nương theo đặc điểm của người lính, người lái xe, giúp cho nhân vật hiện lên sinh động, tự nhiên hơn. Khi chọn ngôi kể là tác giả câu chuyện sẽ được thuật lại khách quan, chân thực hơn.
Dù chỉ là trích đoạn nằm ở cuối tác phẩm nhưng đã gửi gắm những thông điệp sâu sắc của tác giả. Sô-lô-cốp kêu gọi, nhắc nhở sự quan tâm cả toàn xã hội đối với những cá nhân, những số phận con người như Xô-cô-lốp đã hi sinh tất cả để giữ gìn độc lập cho dân tộc. Đồng thời lên án bão tố chiến tranh phi nghĩa với sức mạnh phũ phàng của nó và nó vẫn có ý nghĩa thời sự tới tận ngày nay.
Bài văn mẫu 2
Số phận con người là một trong những tác phẩm nổi bật, làm nên tên tuổi của Sô-lô-khốp. Hình ảnh Xô-cô-lốp cùng bé Va-ni-a đã khiến người đọc biết bao xúc động, về tình yêu thương, về lòng nhân đạo giữa con người với con người.
Chiến tranh xảy ra, là một chàng thành niên trẻ tuổi, Xô-cô-lốp cũng nhưng hàng triệu thanh niên khác cũng cảm lên đường cầm vũ khí chiến đấu. Trong những năm tháng chiến tranh anh cũng phải trải qua biết bao gian truân, cực khổ thậm chí cả thất bại. Bị chiến tranh tàn phá thân thể, anh bị thương hai lần vào chân và tay, rồi bị giặc bắt và đày đọa gần hai năm ở những trại tập trung khác nhau. Xô-cô-lốp giữ được mạng sống quả là một điều thần kì khi có hàng trăm người bỏ mạng.
Sau năm năm chiến chiến tranh, gia đình Xô-cô-lốp cũng nhưng rất nhiều gia đình khác chịu cảnh li tán và mất mát. Vợ và hai con gái bị giặc ném bom giết hại. Người con trai duy nhất, niềm hi vọng cuối cùng của anh cuối cùng cũng ngã xuống trong trận chiến cuối cùng. Chiến tranh kết thúc cũng cuốn phăng gia đình anh, cuốn phăng khao khát được trở về nhà. Bởi nhà anh đầu còn nữa. Bé Va-ni-a cũng là hiện thân tiêu biểu khác của thảm họa chiến tranh: cha chết ở mặt trận, mẹ “bị bom chết trên tài hỏa khi mẹ con cháu đang đi tài”. Cuộc sống Va-ni-a cực khổ thiếu thốn tình thương, lấm lem, bẩn thỉu
Cuộc đời của họ được tác giả miểu tả thật sự chân thật và đầy xúc động. Đã lên án tố cáo chiến tranh phi nghĩa, lột tả bộ mặt thật của nó. Cướp đi gia đình, cướp đi tương lai của một thanh niên, cướp đi hi vọng của người bố. Chỉ để lại một khoảng trống rỗng đến vô cùng.
Sau chiến tranh, sức khỏe của Xô-cô-lốp yếu đi rất nhiều, “tự nhiên nó nhói lên, thắt lại giữa ban ngày mà tối tăm mặt mũi”, những giấc mơ kinh hoàng cứ quẩn quanh lấy tâm trí hai con người tội nghiệp. Bé Va-ni-a đôi lúc thất thần, tư lự, rồi thở dài. Thật chẳng giống tâm tư của một đứa bé. Còn Xô-cô-lốp đêm nào cũng mo wthaays những người đã mắt, gặp lại vợ con sau hàng dây thép gai, gối đẫm nước mắt anh hàng đêm. Cả hai đều trở thành “côi cút, hai hạt cát đã bị sức mạnh phũ phàng của báo tố chiến tranh thổi bạt tới những miền xa lạ”.
Xô-cô-lốp sống trong đau đớn, khổ sở sau chiến tranh, tưởng chừng như không có gì có thể cứu vớt anh được nữa, thì tình cờ Xô-cô-lốp gặp được bé Va-ni-a “đầu tóc rối bù, rách bươm xơ mướp” sống bơ vơ, vất vưởng. Đặc biệt là khi Xô-cô-lốp nhìn thấy cặp mặt của em “như những ngôi sao sáng ngời sau trận mưa đêm”. Xô-cô-lốp đã nảy sinh tình cảm với bé Va-ni-a đó là thích là nhớ, khi đi đâu anh cũng đi thật nhanh để về gặp nó. Và cuối cùng anh quyết định: “không thể cho nó chìm nghỉm riêng rẽ được! Mình sẽ nhận nó làm con”. Một quyết định tràn đầy tình yêu thương. Và quyết định đó đã đêm đến một cuộc sống khác cho cả hai con người tội nghiệp này.
“Trái tim đã suy kiệt, đã bị chai sạn và đau khổ, nay mềm dịu hơn”. Và-ni-a chính là liều thuốc hữu hiệu đem đến hạnh phúc cho Xô-cô-lốp. Cậu như chú chim sẻ non khẽ rúc vào nách bố, đêm lại hạnh phúc cho con người này.
Truyện được viết với những tình tiết chân thực, mô tả bộ mặt thật của chiến tranh. Kết cấu truyện lồng trong truyện đã tô đậm những đau khổ, bất hạnh, cũng như phẩm chất sáng ngời của nhân vật Xô-cô-lốp.
Cuộc gặp gỡ bất ngờ giữa hai con người này đã để lại biết bao dư âm cho người đọc. Đó là tình yêu thương, là sức mạnh để vượt qua mọi khó khan trong cuộc đời. Tác phẩm cũng là bài ca ca ngợi hững người lao động sau khói lửa chiến tranh. Tác phẩm thể hiện giá trị nhân đạo sâu sắc của tác giả.
Bài văn mẫu 3
Nhà văn Sô-lô-khốp (1905 – 1984), ông là một nhà văn Xô Viết lỗi lạc, vinh dự hơn khi ông được nhận giải thưởng Nô- Ben về văn học năm 1965. Đồng thời ông được liệt vào danh sách những nhà văn lớn. Tác phẩm của ông để lại gồm những tập truyện, tiểu thuyết lớn và tiêu biểu trong số đó có tác phẩm số phận con người. Qua tác phẩm ấy ta thấy được những số phận bất hạnh của con người sau chiến tranh. Từ khi ra đời có trên mặt báo Sự Thật cho đến nay tác phẩm vẫn còn nguyên những giá trị ý nghĩa của mình.
Nhân vật chính trong truyện chính là nhân vật Xô cô lốp. Anh là một người rơi vào bi kịch sau khi chiến tranh kết thúc. Trước đó anh phải đi lính và sau khi hòa bình thì anh không còn gì cả, người thân, nhà cửa, bạn bè không còn ai hết. Đối với anh mà nói một lòng chiến đấu vì quê hương đất nước cũng chính là bảo vệ người thân của mình vậy mà giờ đây những người thân yêu của anh đều từ bỏ anh mà đi, bom đạn kia đã cướp họ khỏi anh.
Chính vì thế mà anh phải sống một cuộc sống đau khổ. Trong chiến đấu anh cũng phải chịu những bất hạnh đó là hai lần anh bị thương và tiếp tục bị đày đọa hai năm trong trại tập trung của phát xít Nhật. Vợ và hai người con gái của anh bị bom phát xít cướp đi tính mạng. Anh chỉ còn niềm hi vọng vào người con trai cả là A- na-tô-li thì anh ấy cũng bị chết trận năm 1945.
Như vậy có thể thấy số phân của anh rất bất hạnh, khi chiến đấu đã chịu những khổ cực về thể xác rồi mà đến khi chiến tranh kết thúc mọi nhà sống trong độc lập thì với anh lại là niềm đau khổ về tinh thần vì những người thân yêu của anh đều bị chiến tranh cướp đi mất rồi. Anh tuyệt vọng trước những đau khổ của cuộc đời. từ đó ta thấy được hậu quả của chiến tranh để lại thật sự rất đau lòng.
Sau chiến tranh anh không còn nhà cửa, không còn người thân cho nên anh phải ở nhờ một người đồng chí cũ. Anh phải tìm đến rượu để dịu bớt nỗi đau của mình. Tóm lại sau chiến tranh anh phải sống một cảnh sống cô đơn và bế tắc.
Và trong một lần tình cờ hay do duyên trời run rủi cho anh gặp bé Va ni a. Nhà văn miêu tả ngoại hình của chú bé bằng những lời văn chân thực nhất để từ đó thấy được hậu quả kinh khủng của chiến tranh để lại. Chú bé khoảng năm đến sáu tuổi. Chú hiện lên trong bô dạng quần áo rách bươm xơ mướp, mặt mũi thì bê bết lem luốc…duy nhất chỉ có căp mắt là sáng ngời. Cậu bé ấy cũng có một hoàn cảnh vô cùng thương tâm. Cả cha và mẹ của cậu bé đều chết trong chiến tranh. Cùng có người thân bị mất nhưng ít ra Xô cô lốp còn có sức mà lao động còn cậu bé kia làm sao có thể lao động được. Cậu còn quá nhỏ. Cậu sống vạ vật, ai cho gì ăn đấy, bạ đâu ngủ đấy. Và duyên phận như cho họ gặp nhau để bù đắp cho nhau những tình thương mà mình đã mất đi. Xô cô lốp cảm thương tình cảnh của Va ni a cho nên anh quyết định nhận cậu làm con nuôi. Cả hai người chủ nhà của xô cô lốp cũng đồng tình với hành động nhân ái ấy. Và anh như quên đi mọi đau khổ mà dành cho bé Va ni a những tình thương sự tận tình chu đáo. Anh mua quần áo cho cậu bé, một chiếc áo bành tô rất đẹp. Chính lòng nhân ái đã đem hai trái tim gần nhau sưởi ấm cho nhau.
Thế rồi anh cố gắng kiếm sống để nuôi bé Va ni a nhưng cuộc sống hay số phận anh khổ đau. Anh vượt lên những nỗi đau, xe anh quệt nhẹ người ta mà anh bi tước bằng lái, anh mất việc nên phải đi lang bạc kiếm sống. Đã thế thể chất sức khỏe của anh cũng giảm đi trông thấy. Anh đau đến khóc thế nhưng anh vẫn cố gắng không để cho bé Va ni a biết. Trước mặt cậu anh vẫn tỏ ra bình thường. Dường như nhà văn đang nhìn anh với một ánh mắt nhân đạo, anh đã không để cho bé Va ni a phải khóc, điều đó thể hiện một sự hi sinh của người cha.
Đến đoạn cuối tác phẩm thì nhà văn như thể hiện sự đồng cảm thương xót của mình với nhân vật. Tác giả không thể nào giấu được những cảm xúc của bản thân mình trước những tình cảnh cũng như tình cảm của hai cha con mà thốt lên: " Với nỗi buồn thấm thía, tôi nhìn theo hai bố con…" Hai người côi cút đã tìm đến nhau chia sẻ cho nhau những niềm yêu thương trong cuộc sống. Đoạn văn thể hiện sự khâm phục những tính cách con người Nga kiên cường trước những khó khăn của cuộc sống. Trong hoàn cảnh đói nghèo đau khổ nhưng vẫn trao cho nhau những tình yêu thương nhân ái để chạm tay đến hạnh phúc.
Như vậy có thể nói qua đây ta thấy được số phận con người sau chiến tranh đau khổ như thế nào. Người lính đã trải qua những khó khăn trên chiến trường rồi tưởng rằng chiến tranh kết thúc sẽ được đoàn tụ thì người thân cũng bị chiến tranh cướp đi. Xô cô lốp cùng bé Va ni a chính là hiện thân của những số phận bất hạnh đó. Đồng thời qua tác phẩm này nhà văn kêu gọi mọi người nên có trách nhiệm với số phận của những con người như thế.